Week 7 - Oude groenterassen en Oliemolen Fandler 1926

Erfgoedzaden

Afgelopen seizoen hebben we voor het eerst deelgenomen aan het Erfgoedzaden project van het Centrum voor Genetische Bronnen Nederland van de Wageningen Universiteit. Het doel van het project is om oude groenterassen opnieuw te kweken en te vermeerderen om zodoende na te gaan of het nog interessant is om de oude gewassen nieuw (commercieel) leven in te blazen. Het telen van zeer veel verschillende kleine oppervlakten groenten is precies wat wij doen, dus is ons bedrijf uitermate geschikt om hieraan bij te dragen. Ook omdat wij onze producten zelf verkopen, horen wij zelf van onze klanten wat ze van de oude groenterassen vinden.

Wij hebben gekozen om in 2017 en ook weer in 2018 voor de volgende groenten te gaan:

Haarsteegse Vroege Lentedopper uit 1894.
Een vroege rijsdoperwt. Aanvankelijk was de groei mooi, maar na een erg koude nacht in april verkleurde het hele gewas geel. Gewasgroei bleef ook wat achter, het gewas bleef relatief laag met een 80 cm. Dit plukt natuurlijk niet handig. We hadden plusminus 50 zaden en dus ook ongeveer zoveel planten. Hiervan kan je natuurlijk niet plukken voor consumptie of verkoop. Dat eet je in je eentje nog wel op. Het doel werd dus vermeerdering. Helaas viel dat wat tegen omdat de vogels ons voor waren. Ik denk dat we net zo veel zaden overhielden als waar we mee begonnen waren. Les voor volgend jaar: wees er op tijd bij, anders zijn de vogels je voor.

Baarlose Nietplekkers uit 1937.
Een augurk dus. Waar de verse augurkenteelt zo goed als helemaal verdwenen is uit Nederland, hebben wij de stoute schoenen aangetrokken. Rond Veghel werd er naar verluid in vroeger tijden volop augurk geteeld. De eerste planting hebben we opgekweekt in de kas van de familie Jonkers. Achteraf hebben we die veel te vroeg gezaaid, want toen de planten zo groot werden dat ze wel naar buiten moesten zijn ze kapot gevroren. We waren dus iets te enthousiast geweest. Opnieuw gezaaid in Mei, uitgeplant in Juni. We hebben er voor gekozen om de augurken met draad op te binden, zodat de vruchten mooi egaal groen zouden worden. Als een augurk op de grond ligt, blijft de kant die de grond raakt geel aangezien deze geen licht krijgt. We hebben braaf twee maal per week okselscheuten verwijderd zoals we dat van komkommers gewend zijn. Dat bleek dus een misvatting, dit ras bloeit vrijwel alleen vrouwelijk op de ranken. Na een paar weken hadden we pas 5 augurkjes van 25 planten. Nadat we gestopt waren met snoeien kwamen er meer vruchten, maar de planten waren toen al minder mooi aan het worden. Nou heb je voor zaadteelt niet zo gek veel vruchten nodig, er zitten namelijk meer dan 50 zaden in een vrucht, dus voor de zaadwinning is deze teelt geslaagd. We hebben zelf wat augurken ingemaakt en opgegeten. Les voor het volgende seizoen: niet opbinden en niet snoeien. Wat mooi is aangezien dat het meeste werk is.

Halflange witte groenkop, jaartal onbekend.
Dit is een knolraap, eigenlijk een veevoedergewas dus. Overigens ook prima te eten voor mensen, de smaak was zoet. Knolraap is een koolsoort. We hebben deze rond mei gezaaid. Het gewas groeide enorm snel, zoals we eigenlijk van dit soort koolachtigen wel gewend zijn. Door de te snelle ontwikkeling gingen de meeste knollen scheuren. Daar kwamen weer vliegjes op af en die brachten de schimmel met zich mee. Dat was einde verhaal voor de knolraap. Achteraf hoorden we dat dit soort teelten vroeger als nateelt na de graanoogst ingezaaid werden, vandaar dat dit een stoppelknol genoemd wordt. Daaruit kan je opmaken dat we veel te vroeg gezaaid hebben, graan komt pas in de zomer van de akker. Les voor het volgende seizoen: zaaien rond augustus.

Non plus Ultra uit 1880.
Dit is een rode biet. Eigenlijk was het de bedoeling dat we een selectie uit de Non plus Ultra, genaamd Deventer Zwartblad ook zouden zaaien om deze 2 rassen met elkaar te vergelijken. Van het Deventer Zwartblad hebben we alleen geen zaden ontvangen. Zal wel ergens mis gegaan zijn dus. Aangezien vergelijken er niet in zat, hebben we de bieten maar voor vermeerdering gezet. Helaas hebben het tijdens het opkweken een aantal kraaien zich op de perspotten gestort. Kraaien kijken graag onder perspotjes omdat daar vaak wormen zitten die op de potgrond af komen. Helaas overleeft een perspot deze nieuwsgierigheid niet. En het plantje erop dus ook niet. We hadden ongeveer 150 planten om uit te planten voor het kraaien incident, daarna nog maar de helft. Als je groentezaden gaat kweken is het van belang om te weten of een gewas een zelfbestuiver is of een kruisbestuiver. Zelfbestuivers, zoals het woord al doet vermoeden, bestuiven zichzelf en hebben dus geen andere planten nodig om zaad te vormen. Kruisbestuivers hebben dat wel nodig. Om genoeg genetische diversiteit binnen een gewas te behouden heb je minimaal 80 planten nodig om succesvol zaden te blijven telen. Bieten (en zo ook de knolrapen) zijn kruisbestuivers. We hadden dus minimaal 80 planten nodig om goed zaad te kunnen telen. Aan het einde van de rit telden we echter precies 65 planten. Deze hebben we met de kerstdagen op de markt verkocht.

Franse Zomer, genoemd op een rassenlijst uit 1943.
Dit is een prei. Zomerprei zoals de naam doet vermoeden. Deze is bij ons onder het onkruid gelopen omdat de andere werkzaamheden voorrang kregen.

Leergeld.
Al met al is het een lastig eerste jaar geweest met de Erfgoedzaden. Het ontbreken van documentatie, vooral wat betreft zaaitijden, maakt het lastig. Je weet pas wat je fout gedaan hebt als het te laat is. Maar dat maakt het wel een leuke uitdaging voor het volgende seizoen. Hopelijk kunnen we dan een aantal gewassen vermeerderen zodat we genoeg zaden hebben om het jaar erop echt voor onze klanten te gaan telen.
We houden u op de hoogte!